
યકૃતનું (લીવર) કેન્સર
સમયસર જાણવું જીવન બચાવી શકે!
Home > Blogs > Liver Cancer > Overview > યકૃતનું-કેન્સર
શું તમારું વજન વિના કારણ ઓછું થઈ રહ્યું છે? ભૂખ ઘટી ગઈ છે? અથવા શરીરમાં સતત થાક અને કમજોરી અનુભવાય છે? જો હાં, તો આ યકૃતના કેન્સર (Liver Cancer) ના આરંભિક સંકેત હોઈ શકે. યકૃત આપણા પાચન અને ડીટોક્સ સિસ્ટમ માટે મહત્વપૂર્ણ અંગ છે, અને જો તેમાં કેન્સર વિકસે, તો તે શરીર માટે ગંભીર પરિબળ બની શકે.
દુઃખદ વાત એ છે કે યકૃતનું કેન્સર પ્રારંભિક તબક્કે સરળતાથી ઓળખી શકાય તેવું નથી. તેથી, આ બ્લોગમાં આપણે જાણીશું કે યકૃતનું કેન્સર કેમ થાય છે, તેનાથી બચવા શું કરી શકાય, અને તેના શું ઉપચાર છે. અંત સુધી વાંચશો, કારણ કે આ જાણકારી તમારી અને તમારી પરિવારની તંદુરસ્તી માટે મહત્વપૂર્ણ બની શકે!
સારાંશ
યકૃતનું કેન્સર એ એક ગંભીર અને ઘણીવાર મોડા તબક્કે ઓળખાતો રોગ છે, જે શરીરના પાચન અને ડીટોક્સ સિસ્ટમને પ્રભાવિત કરે છે. જો લક્ષણો વહેલા તબક્કે જાણી શકાય, તો તેનું અસરકારક નિદાન અને સારવાર શક્ય છે. અનિયમિત જીવનશૈલી, આલ્કોહોલ અને હેપેટાઈટિસ જેવા વાયરસ તેની મુખ્ય કારણો છે. સમયસર ચકાસણી અને આરોગ્યપ્રદ જીવનશૈલી અપનાવવી એ જ આ રોગથી બચવાનો શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે.
- કારણો
અતિશય આલ્કોહોલનું સેવન, યકૃતમાં ચરબી ભરાવું (ફેટી લીવર), હેપેટાઈટિસ બી અને સી વાયરસ, ધૂમ્રપાન અને અનિયમિત આહાર યકૃતના કેન્સરના મુખ્ય પરિબળો છે. ઝેરી કેમિકલ્સનો સંપર્ક અને કેટલીક વારસાગત સમસ્યાઓ પણ આ રોગનું જોખમ વધારી શકે.
- લક્ષણો
- નિદાન
યકૃતના કેન્સરનું નિદાન કરવા માટે લોહીની ચકાસણી, અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, CT સ્કેન, MRI અને બાયોપસી જેવી ચકાસણીઓ કરવામાં આવે છે. વહેલા તબક્કે કેન્સર શોધી શકાય, તો સારવાર વધુ અસરકારક બની શકે.

તથ્યો (Facts)
- યકૃતનું કેન્સર વિશ્વમાં કેન્સરથી મૃત્યુના ટોચના પાંચ કારણોમાંથી એક છે, ખાસ કરીને મોડા તબક્કે તેનું નિદાન થતું હોવાથી.
- હેપેટાઈટિસ બી અને સી વાયરસ યકૃતને લાંબા ગાળે નુકસાન પહોંચાડી કેન્સરનું જોખમ વધી શકે.
- યકૃતમાં ચરબી ભરાવું (ફેટી લીવર) કેન્સરનું જોખમ વધારે છે, ખાસ કરીને ડાયાબિટીસ અથવા વધુ ચરબીયુક્ત આહાર હોય તો.
- પ્રારંભિક તબક્કે યકૃતનું કેન્સર સામાન્ય પાચન તકલીફો જેવું લાગે છે, તેથી મોટાભાગે મોડા તબક્કે ઓળખાય છે.
- લાંબા ગાળે વધુ આલ્કોહોલ પીવાથી યકૃતના કોષોને નુકસાન થાય છે, જે સિરોસિસ અને બાદમાં કેન્સરનું કારણ બની શકે.
વધુ જાણો (Learn More)
- યકૃતનું કેન્સર ઘણીવાર આરંભિક તબક્કે કોઈ સ્પષ્ટ લક્ષણ આપતું નથી, જેના કારણે મોટાભાગના કેસોમાં નિદાન મોડું થાય છે અને સારવાર મુશ્કેલ બને છે.
- યકૃતના કેન્સરના મુખ્ય કારણોમાં વિકારગસ્ત આહાર, વજનવૃદ્ધિ, હેપેટાઈટિસ બી/સી અને દીર્ઘકાલીન આલ્કોહોલ સેવન છે, જે યકૃતના કોષોને નષ્ટ કરે છે.
- સિરોસિસ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં યકૃતની કાર્યક્ષમતા ઘટાડાય છે. જો લાંબા સમય સુધી અનિયંત્રિત રહે, તો તે કેન્સરમાં પરિવર્તિત થઈ શકે છે.
- પિલિયા (જોન્ડિસ) અને યકૃતના કેન્સર વચ્ચે સીધો સંબંધ છે, કારણ કે જ્યારે યકૃત સારી રીતે કામ કરતું નથી, ત્યારે પિત્તનો પ્રવાહ ખોરવાય છે.
- નિયમિત આરોગ્ય તપાસણી અને લોહી પરીક્ષણ (AFP ટેસ્ટ) દ્વારા યકૃતમાં કેન્સરનું જોખમ વહેલા તબક્કે ઓળખી શકાય છે, જે સફળ સારવારની સંભાવના વધારી શકે.
લક્ષણો
- પેટના ઉપરના ભાગમાં દુઃખાવો
- અનાવશ્યક વજન ઘટવું
- ભૂખમાં ઘટાડો
- શારીરિક થાક અને કમજોરી
- પિલિયા (જોન્ડિસ)
- પેટ ફૂલી જવું (એસાઇટ્સ)
- મલનો રંગ બદલાવ
- ચામડી પર ખંજવાળ
- શરીરના નસોમાં ફેરફાર
⦿ પેટના ઉપરના ભાગમાં દુઃખાવો: યકૃતમાં અસમાન્ય વૃદ્ધિ અથવા ગાંઠ ઉદ્ભવવાના કારણે જમણા તરફ પેટમાં સતત દુઃખાવો રહે છે, જે સમય જતાં વધી શકે.
⦿ અનાવશ્યક વજન ઘટવું: જો કોઈ વ્યક્તિ તેના આહાર કે જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કર્યા વિના ઝડપથી વજન ગુમાવી રહ્યો છે, તો તે યકૃતના કેન્સરના સંકેત હોઈ શકે.
⦿ ભૂખમાં ઘટાડો: પાચનક્રિયા પર અસર થવાને કારણે ભૂખ ઓછી લાગે છે, જેનાથી શરીરમાં ઉર્જા ની ઉણપ થવા લાગે છે અને Overall સ્વાસ્થ્ય ખરાબ થવાનું શરૂ થાય.
⦿ શારીરિક થાક અને કમજોરી: કેન્સરના કારણે યકૃત યોગ્ય રીતે પોષક તત્વો શોષી શકતું નથી, જે શરીરમાં સતત થાક અને નબળાઈ પેદા કરે છે.
⦿ પિલિયા (જોન્ડિસ): યકૃત નબળું પડે ત્યારે પિત્તનો પ્રવાહ ખોરવાઈ જાય છે, જેનાથી ત્વચા અને આંખો પીળા પડી જાય છે, અને શરીરમાં ખંજવાળ પણ થઈ શકે.
⦿ પેટ ફૂલી જવું (એસાઇટ્સ): યકૃત યોગ્ય રીતે પ્રવાહી સંચાલન કરી શકતું નથી, જેના કારણે પેટમાં વધારાનું પ્રવાહી એકઠું થવું (ફૂલાવો) જોવા મળે છે.
⦿ મલનો રંગ બદલાવ: યકૃતમાં પિત્ત પ્રવાહ ખોરવાતા મલનો રંગ ફિક્કો, સફેદ અથવા રાખોડી થઈ શકે છે, જે યકૃતની તબિયત બગડવાનો સંકેત હોઈ શકે.
⦿ ચામડી પર ખંજવાળ: યકૃતની ગડબડથી શરીરમાં પિત્ત વધે છે, જેનાથી ત્વચા પર ખંજવાળ અને ચામડી સુકી થવાની સમસ્યા ઊભી થાય છે.
⦿ શરીરના નસોમાં ફેરફાર: યકૃતની કાર્યક્ષમતા ઘટતા લોહી પ્રવાહ ખરાબ થાય છે, જેના કારણે ત્વચા પર નસી ઓળખાય એવી થઈ શકે છે.
કારણો
- હેપેટાઈટિસ બી અને સી વાયરસ
- અતિશય આલ્કોહોલનું સેવન
- ફેટી લીવર (યકૃતમાં ચરબી ભરાવી)
- સિરોસિસ (યકૃતની ક્ષતિ)
- ધૂમ્રપાન અને તંબાકુ
- અનિયમિત અને અપ્રાકૃતિક આહાર
- કેમિકલ અને ઝેરી પદાર્થો
- મોટાપો અને ડાયાબિટીસ
- વારસાગત પરિબળો
- લાંબા સમય સુધી દવાઓનું વધારે સેવન
⦿ હેપેટાઈટિસ બી અને સી વાયરસ: આ વાયરસ યકૃતમાં લાંબા ગાળે બળતરા પેદા કરે છે, જેના કારણે યકૃતની કોષો ક્ષતિગ્રસ્ત થાય છે અને કેન્સર થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
⦿ અતિશય આલ્કોહોલનું સેવન: વધુ સમય સુધી આલ્કોહોલ પીને યકૃત પર ભાર પડે છે, જે સિરોસિસ (યકૃતની સૂકી અને ખરાબ સ્થિતિ) તરફ દોરી શકે છે અને કેન્સરનું કારણ બની શકે.
⦿ ફેટી લીવર (યકૃતમાં ચરબી ભરાવી): વધુ ચરબીયુક્ત ખોરાક અને અજાણતા થતો વજન વધારો યકૃતમાં ચરબી એકત્ર કરે છે, જે સિરોસિસ અને યકૃતના કેન્સરના જોખમને વધારી શકે.
⦿ સિરોસિસ (યકૃતની ક્ષતિ): લાંબા ગાળે યકૃતને થતા નુકસાનને કારણે તેની કાર્યક્ષમતા ઘટે છે, અને એ અસ્વસ્થ કોષો કેન્સરમાં ફેરવાઈ શકે છે.
⦿ ધૂમ્રપાન અને તંબાકુ: યકૃત માટે ઝેરી તત્વો બનાવી રક્ત પ્રવાહમાં જોડાય છે, જેનાથી કેન્સરના કોષો ઉદ્ભવી શકે છે અને રોગનું જોખમ વધે છે.
⦿ અનિયમિત અને અપ્રાકૃતિક આહાર: વધુ તળેલું, મસાલેદાર અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડનું સેવન યકૃત પર તણાવ ઊભું કરે છે, જેના કારણે તેની કાર્યક્ષમતા ધીમે ધીમે ઘટે છે.
⦿ કેમિકલ અને ઝેરી પદાર્થો: કેટલાક ઉદ્યોગોમાં ઉપયોગ થતા કેમિકલ અથવા ફૂગથી બનેલા ઝેરી પદાર્થ (અફ્લાટોક્સિન) યકૃતના કોષોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
⦿ મોટાપો અને ડાયાબિટીસ: વધુ વજન અને રક્તમાં વધેલો ગ્લુકોઝ લેવલ યકૃતની કોષોને ખતરામાં મુકે છે, અને લાંબા ગાળે કેન્સરના જોખમને વધારી શકે.
⦿ વારસાગત પરિબળો: જો પરિવારના સભ્યોમાં કોઈને યકૃતનો કેન્સર થયો હોય, તો એ વ્યક્તિમાં પણ રોગ થવાની સંભાવના વધુ હોય છે.
⦿ લાંબા સમય સુધી દવાઓનું વધારે સેવન: કીડની અથવા લિવર પર ભાર પાડતી દવાઓ લાંબા ગાળે યકૃતના કોષોને નુકસાન કરી, રોગનું જોખમ વધારી શકે.
નિદાન
- લોહી પરીક્ષણ (AFP ટેસ્ટ)
- અલ્ટ્રાસાઉન્ડ
- સીટી સ્કેન (CT Scan)
- એમઆરઆઈ (MRI)
- પેટ સ્કેન (PET Scan)
- બાયોપસી
- એલાસ્ટોગ્રાફી (Fibro Scan)
- એન્ડોસ્કોપિક અલ્ટ્રાસાઉન્ડ (EUS)
- લેપ્રોસ્કોપી
- જનેટિક ટેસ્ટિંગ
⦿ લોહી પરીક્ષણ (AFP ટેસ્ટ): યકૃતના કેન્સરના નિદાન માટે "અલ્ફા ફીટોપ્રોટીન" (AFP) નામક પ્રોટીનનું સ્તર લોહીમાં વધતું હોય છે, જે કેન્સરના સંકેત તરીકે જોવામાં આવે છે.
⦿ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ: આ સરળ અને ઓછા ખર્ચની ટેસ્ટ દ્વારા યકૃતમાં ગાંઠ કે અસામાન્ય વૃદ્ધિની શોધ કરવામાં આવે છે, જે આરંભિક તબક્કે કેન્સર પકડવામાં સહાયક બને છે.
⦿ સીટી સ્કેન (CT Scan): યકૃતના ક્ષેત્રમાં ટ્યુમરની સ્થિતિ, આકાર અને અન્ય અંગોમાં ફેલાવાની સંભાવના જાણી શકાય છે, જે ડોક્ટરને યોગ્ય સારવાર માટે મદદ કરે છે.
⦿ એમઆરઆઈ (MRI): વધુ ચોકસાઈ માટે યકૃત અને આસપાસના ટિશ્યૂની વિગતવાર ઈમેજ મેળવી, કેન્સર કોષોની હાજરી અને તે કેટલો ફેલાયો છે તે નિર્ધારિત થાય છે.
⦿ પેટ સ્કેન (PET Scan): કેન્સરગ્રસ્ત કોષો કેટલા સક્રિય છે અને શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાયા છે કે નહીં, તે જાણવા માટે આ ટેસ્ટ ઉપયોગી બને છે.
⦿ બાયોપસી: યકૃતના સંદિગ્ધ ટિશ્યૂના નમૂનાઓ લઈ, લેબોરેટરીમાં માઇક્રોસ્કોપ હેઠળ પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે, જે કેન્સરના સચોટ નિદાન માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.
⦿ એલાસ્ટોગ્રાફી (Fibro Scan): યકૃતમાં થઇ રહેલા ફાઇબ્રોસિસ (કઠોરતા) કે સિરોસિસના સ્તરનું નિદાન કરવા માટે આ ટેસ્ટ ઉપયોગી છે.
⦿ એન્ડોસ્કોપિક અલ્ટ્રાસાઉન્ડ (EUS): યકૃતની અંદર ગાંઠ કે કેન્સરના વિકસતા કોષોની હાજરી જાણવા માટે વધુ આધુનિક ટેકનિક છે.
⦿ લેપ્રોસ્કોપી: જો અન્ય પરીક્ષણો દ્વારા ચોક્કસ નિદાન ન થાય, તો યકૃતની અંદર કેમેરા મુકીને સંશોધન કરવામાં આવે છે, જે ચોક્કસ પરિણામ આપે છે.
⦿ જનેટિક ટેસ્ટિંગ: જો વારસાગત યકૃત રોગ અથવા કેન્સર થવાની સંભાવના હોય, તો ડીએનએ સ્તરે પરિક્ષણ કરીને શક્ય જોખમ જાણી શકાય છે.
સારવાર
- સર્જરી (યકૃતનું ભાગીદારી મૂલ્ય હટાવવું)
- યકૃત ટ્રાન્સપ્લાન્ટ
- કીમોથેરાપી
- ટાર્ગેટેડ થેરાપી
- ઇમ્યુનોથેરાપી
- રેડિયેશન થેરપી
- ટ્રાન્સઆર્ટિરિયલ કેમોએમ્બોલાઈઝેશન (TACE)
- રેડિયોફ્રિક્વન્સી એબ્લેશન (RFA)
- પેલિએટિવ સંભાળ
- ડાયટ અને જીવનશૈલી બદલાવ
⦿ સર્જરી (યકૃતનું ભાગીદારી મૂલ્ય હટાવવું): જો કેન્સર યકૃતના એક ભાગમાં સીમિત હોય, તો પ્રભાવિત ભાગ દૂર કરી, યકૃતના સ્વસ્થ ભાગને કાર્યશીલ રાખવાની તક મળે.
⦿ યકૃત ટ્રાન્સપ્લાન્ટ: જો આખું યકૃત કેન્સરગ્રસ્ત હોય, તો સ્વસ્થ દાતાનું યકૃત બદલવામાં આવે છે, જે જીવન બચાવવાનો શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ બની શકે.
⦿ કીમોથેરાપી: કેન્સરના કોષોને વધતા અટકાવવા માટે દવાઓનું સેવન કરાવવામાં આવે છે, ખાસ કરીને જો કેન્સર શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાઈ ગયું હોય.
⦿ ટાર્ગેટેડ થેરાપી: કેન્સરના ચોક્કસ મોલિક્યુલ્સને નિશાન બનાવી તેની વૃદ્ધિને રોકતી દવાઓ, જે સામાન્ય કેમીકલ સારવાર કરતાં વધુ અસરકારક બની શકે.
⦿ ઇમ્યુનોથેરાપી: રોગપ્રતિકારક તંત્રને મજબૂત બનાવી કેન્સર સામે લડવામાં મદદરૂપ થતી નવીન સારવાર પદ્ધતિ, જે મોડા તબક્કાના દર્દીઓ માટે ઉપયોગી છે.
⦿ રેડિયેશન થેરપી: કેન્સરગ્રસ્ત કોષોને નષ્ટ કરવા માટે હાઈ-એનર્જી રેડિયેશનનો ઉપયોગ થાય છે, ખાસ કરીને જો સર્જરી શક્ય ન હોય.
⦿ ટ્રાન્સઆર્ટિરિયલ કેમોએમ્બોલાઈઝેશન (TACE): ખાસ ડ્રગ્સ સીધી યકૃતના ટ્યુમરમાં પહોંચાડીને કેન્સરની વૃદ્ધિને અટકાવવામાં આવે છે.
⦿ રેડિયોફ્રિક્વન્સી એબ્લેશન (RFA): ટ્યુમરને ગરમીથી નષ્ટ કરવા માટે રેડિયો-વેવ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ થાય છે, જે ખાસ કરીને નાના ટ્યુમર માટે અસરકારક છે.
⦿ પેલિએટિવ સંભાળ: જો કેન્સરનો સંપૂર્ણ ઉપચાર શક્ય ન હોય, તો દર્દીને આરામ અને દુઃખાવો નિયંત્રિત કરવા માટે થેરાપી આપવામાં આવે છે.
⦿ ડાયટ અને જીવનશૈલી બદલાવ: તંદુરસ્ત ખોરાક, અળસી, લીલા શાકભાજી અને ઓછી ચરબીયુક્ત આહારથી યકૃતના આરોગ્યમાં સુધારો શક્ય છે, જે સારવારમાં પણ સહાય કરે.
ઉપચાર વિકલ્પો અને પરિણામોનું ટેબલ
સારવાર | સંદેશ | સામાન્ય આડઅસર | અપેક્ષિત પરિણામો |
---|---|---|---|
સર્જરી (યકૃતનું ભાગ હટાવવું) | જો કેન્સર ફક્ત યકૃતના એક ભાગમાં સીમિત હોય | દુઃખાવો, પાચન તકલીફ, અસ્થાયી થાક | કેન્સરગ્રસ્ત ભાગ દૂર કરીને યકૃતની કાર્યક્ષમતા સુધારવી |
યકૃત ટ્રાન્સપ્લાન્ટ | જો આખું યકૃત પ્રભાવિત થયું હોય અને દાતા ઉપલબ્ધ હોય | અવરોધ, રોગપ્રતિકારક દવાઓના આડઅસરો | સંપૂર્ણ નવું અને સ્વસ્થ યકૃત મળવાથી વધુ જીંદગીની સંભાવના |
કીમોથેરાપી | જો કેન્સર ફેલાઈ ગયું હોય અને અન્ય ઉપચાર શક્ય ન હોય | ઉલ્ટી, વાળ ખરવું, શારીરિક થાક | કેન્સરના કોષોને નિયંત્રિત કરીને તેની વૃદ્ધિ અટકાવવી |
ટાર્ગેટેડ થેરાપી | જો કેન્સર ચોક્કસ પ્રોટીન અથવા જીન્સ પર આધાર રાખી વધતું હોય | ત્વચાની સમસ્યાઓ, લોહી દબાણમાં ફેરફાર | કેન્સરના ચોક્કસ કોષોને નિશાન બનાવી નાશ કરવો |
ઇમ્યુનોથેરાપી | જો શરીરનું રોગપ્રતિકારક તંત્ર કેન્સરને ઓળખી શકતું ન હોય | એલર્જીક પ્રતિક્રિયા, તાવ, થાક | શરીરના પ્રતિકારક તંત્રને મજબૂત બનાવી કેન્સર સામે લડવું |
રેડિયોશન થેરાપી | જો ટ્યુમર નાનો કરવો હોય અથવા દુઃખાવો ઘટાડવો હોય | ત્વચા પર લાલાશ, થાક, માથાનો દુખાવો | ટ્યુમરની વૃદ્ધિ અટકાવવી અથવા નાની કરવી |
TACE (કેમોઅમ્બોલાઈઝેશન) | જો કીમોથેરાપી સીધા યકૃતમાં પહોંચાડવી હોય | જઠરાસય તકલીફ, હળવી તાવ, કમજોરી | ટ્યુમર સુધી કેમોથેરાપી પહોંચાડીને તેને નષ્ટ કરવો |
RFA (રેડિયો એબ્લેશન) | જો ટ્યુમર નાનો હોય અને સર્જરી શક્ય ન હોય | ગરમી લાગવી, ત્વચા પર બળતરા, સ્થાનિક દુઃખાવો | ટ્યુમરને ઉંચા તાપમાને ગરમ કરીને નષ્ટ કરવો |
પાલિયેટિવ કેર | જો કેન્સર વિકસિત તબક્કે પહોંચી ગયું હોય | દુઃખાવો નિયંત્રણ, થાક ઘટાડવા દવાઓ | દર્દીને આરામ અને જીવનની ગુણવત્તા સુધારવી |
ડાયટ અને જીવનશૈલી બદલાવ | યકૃતને વધુ નુકસાન અટકાવવા માટે | પાચન સુધારો, ઊર્જામાં વધારો | આરોગ્યપ્રદ આહારથી યકૃતનું આરોગ્ય સુધારવું |
તમારા ડોક્ટરને પૂછવા જેવાં પ્રશ્નો
- મારા યકૃતના કેન્સરનો તબક્કો શું છે અને તે કેટલો ગંભીર છે?
- મારા માટે કઈ સારવાર સૌથી વધુ અસરકારક હશે?
- સારવાર દરમિયાન અને બાદમાં શું આડઅસરો જોવા મળી શકે?
- શું યકૃત ટ્રાન્સપ્લાન્ટ મારી સ્થિતિ માટે યોગ્ય વિકલ્પ છે?
- આજેથી મારી જીવનશૈલી અને આહારમાં શું ફેરફાર કરવો જોઈએ?
વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો
યકૃતનું કેન્સર એ યકૃતમાં અનિયંત્રિત કોષોની વૃદ્ધિથી થતો ગંભીર રોગ છે. તે પ્રાથમિક (યકૃતમાં શરૂ થતો) અથવા મેટાસ્ટેટિક (બીજા અંગોમાંથી ફેલાયેલો) હોઈ શકે.
હેપેટાઈટિસ વિરુદ્ધ રસી લેવા, વધુ આલ્કોહોલ અને ધૂમ્રપાન ટાળવા, પોષણયુક્ત આહાર લેવો અને નિયમિત આરોગ્ય ચકાસણી કરાવવી જોઈએ.
પૌષ્ટિક અને ઓછી ચરબીયુક્ત ખોરાક, લીલા શાકભાજી, ફળ અને પુરતું પાણી પીવું જરૂરી છે. આલ્કોહોલ, વધુ મસાલેદાર અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડ ટાળવા જોઈએ.
હેપેટાઈટિસ બી માટે વેક્સિન ઉપલબ્ધ છે, જે યકૃતના કેન્સરનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. હેપેટાઈટિસ સી માટે હજી કોઈ વેક્સિન નથી.

ડૉ. હર્ષ શાહ
MS, MCh (G I cancer Surgeon)
ડૉ. હર્ષ શાહ અમદાવાદના એક પ્રખ્યાત જી.આઈ અને એચ.પી.બી રોબોટિક કેન્સર સર્જન છે. તેઓ ભોજન નળી, પેટ, લીવર, પેન્ક્રિઆસ, મોટા આંતરડા, મલાશય અને નાના આંતરડા નાં કેન્સરનો ઇલાજ કરે છે. તેઓ એપોલો હોસ્પિટલમાં ઉપલબ્ધ છે.